فروشگاه اینترنتی فرآموز | خرید اینترنتی کتاب کمک درسی کنکوری دانشگاهی تخفیف ارسال رایگان
در پس‌زمینه ذهن ما، خاطرات ماه‌های پیش از کنکور خاطرات خوشی نیستند. بسیاری از افراد خاطره خوبی از این دوران ندارند و آن را وحشتناک‌ترین برهه زندگی خود می‌دانند. این تفاوت نظرها از چه چیزی سرچشمه می‌گیرد؟ چه چیزی باعث می‌شود برخی افراد تا سال‌ها بعد کابوس جلسه کنکور را ببینند؟ اگر خودتان در آستانه ورود به دانشگاه بوده یا والدین یک نوجوان کنکوری هستید، باید بدانید که چطور این پروسه را به بهترین نحو پشت سر بگذارید. درک این موضوع که خستگی، فشار عصبی، ناامیدی و امثال این احساسات از کجا نشات می‌گیرند، کمک می‌کند تا بتوانید راحت‌تر با این احساسات ناخوشایند کنار بیایید و به نتیجه مطلوبی برسید؛ البته اینکه در مسیر کنکور به چنین چالش‌هایی برخورد کنید، کاملا طبیعی و قابل درک است، اما باید یاد بگیرید که چگونه خودتان را از این حصار ذهنی آزاد کنید و راهکارهای کاهش استرس کنکور را به کار بگیرید.
استرس چیست و چه نشانه‌هایی دارد؟
استرس، یک فشار روانی است که بدن به واسطه آن خود را از خطر احتمالی، ایمن می‌سازد. استرس به طور پیش فرض در همه ما وجود دارد. به عبارتی همه ما با این توانایی به دنیا آمده‌ایم که در شرایط خاص دچار استرس شویم. در نتیجه، استرس به خودی خود مخرب نیست، بلکه شدت آن است که تعیین می‌کند ما در انجام کاری موفق می‌شویم یا شکست می‌خوریم!
از جمله اصلی‌ترین نشانه‌های استرس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- دردهای جسمانی مانند سردرد، معده درد، چشم درد
- دشوار شدن تمرکز و تصمیم‌گیری
- محدود شدن دایره ارتباطی
- کاهش انرژی و انگیزه
- افزایش یا کاهش چشمگیر خواب
- اختلال در کیفیت خواب
- افزایش یا کاهش چشمگیر تغذیه
- بی‌قراری و ناراحتی
- تخلیه روانی توسط عادات مخربی مثل تکان دادن پا یا جویدن ناخن
چرا دچار استرس می‌شویم؟
اگر بخواهیم بر استرس کنکور غلبه کنیم، بهتر است در اولین کار دلایل ایجاد استرس پیش از کنکور را بدانیم. در ادامه برخی از اصلی‌ترین دلایل ایجاد استرس را بررسی کرده‌ایم:
نگرش منفی
اگر بخواهیم در یک‌کلام و به‌طور خلاصه بگوییم، وقتی نمی‌دانیم چه نتیجه‌ای در انتظارمان است و به کجا می‌رویم، استرس می‌گیریم. این سطح از استرس ناشی از عدم پیش‌بینی و عدم آشنایی، طبیعی محسوب می‌شود.
اگر طرز فکر ما نسبت به چیزی مانند کنکور بسیار منفی باشد، از فکر کردن به آن استرس بیشتری به ما دست می‌دهد. اینکه بسیاری از دانش آموزان کنکور را مسئله‌ای حیاتی می‌دانند یا قبولی در این آزمون به نظرشان غیر ممکن است، دلایل متفاوتی دارد؛ برای مثال، تجربیات ناخوشایند گذشته و شنیده‌ها، تأثیر قابل توجهی بر این نوع نگرش نسبت به کنکور می‌گذارند. نگرش‌های منفی خود را شناسایی کنید تا از آن‌ها برای رفع استرس کنکور استفاده کنید.
مقایسه‌های بی‌ثمر
گاهی استرس رخت «سرزنش» به تن کرده و از ما بابت اینکه چرا بیشتر تلاش نکردیم، بازجویی می‌کند. در نتیجه، گاهی بررسی نمرات و نتایج آزمون‌های شبیه‌سازی شده کنکور ناامیدی عمیقی برای داوطلبان به وجود می‌آورد. از طرف دیگر، برخی والدین به خیال اینکه با مقایسه‌های بی‌ثمر فرزندشان را به تلاش بیشتر تشویق می‌کنند، او را در معرض فشاری مضاعف قرار می‌دهند.
نداشتن استراتژی مطالعه
از دیگر دلایل ایجاد استرس کنکور، می‌توان به نداشتن برنامه‌ریزی یا روش مطالعه مناسب اشاره کرد. وقتی افسار زمان از دست داوطلبان خارج شود، یا از انرژی که صرف مطالعه کرده‌اند نتیجه مطلوبی کسب نکنند، استرس و ناامیدی به وجودشان نفوذ می‌کند.
کمال طلبی، رقابت ناسالم و اشکالات حل نشده در درس‌ها از دیگر دلایل ایجاد استرس کنکور هستند.
راه‌های غلبه بر استرس کنکور
تغییر نگرش
باید در حق خودتان این لطف را بکنید و نگاهتان را نسبت به کنکور تغییر دهید. گرچه این رویداد مرحله مهمی از زندگی شما را رقم می‌زند، اما مطمئن باشید که همه زندگی شما نیست. در واقع هیچ‌چیز آن‌قدر اهمیت ندارد که بتواند سلامت روحی و جسمی شما را مختل کند. بدون فکر کردن به اتفاقات منفی، تلاش کنید که به بهترین شکل از آن عبور کنید، زیرا این تنها چیزی است که کنترل آن در دست شما است.
برنامه‌ریزی
با برنامه‌ریزی، مسیر حرکت شما روشن‌تر می‌شود. برای داشتن یک برنامه‌ریزی مناسب، می‌توانید از افراد آگاه در این زمینه مشاوره بگیرید. یادتان باشد برنامه‌ریزی نباید از توان شما فراتر باشد، زیرا این نوع برنامه، روح شما را فرسوده کرده و اگر نتوانید به آن پایبند بمانید، دچار استرس شدیدی می‌شوید. همچنین در یک برنامه‌ریزی حرفه‌ای، سعی می‌شود به همه فعالیت‌ها بازه زمانی مناسبی اختصاص داده شود. بدین صورت، شما می‌توانید هر روز را به بازه‌های مشخصی تقسیم کنید و در هر بازه، به مطالعه یک درس یا کارهای شخصی‌تان بپردازید.
در این برنامه‌ریزی کنکوری باید به استراحت و تفریح هم توجه می‌شود تا شما هر از چند گاهی انرژی‌تان را بازیابی کنید. مدتی که بگذرد، ذهن شما به مدیریت زمان عادت می‌کند و اگر هر کاری در زمان مناسب خودش انجام شود، به کاهش استرس کنکور در وجود شما کمک کرده است. البته در نظر داشته باشید که گاهی اتفاقات غیرمنتظره شما را از این زمان‌بندی عقب می‌اندازند و گریزی هم از آن نیست! پس با علم به این موضوع، یک روز در هفته یا روزهایی از ماه را به جبران این کاستی‌ها اختصاص دهید.
سبک درس خواندن خودتان را داشته باشید
رابطه بین تمرکز و استرس، یک رابطه دوسویه است؛ یعنی همانطور که استرس زیاد کاهش تمرکز را نتیجه می‌دهد، پایین بودن تمرکز هم می‌تواند به ایجاد استرس منجر شود. به همین دلیل، فضایی که در آن مطالعه می‌کنید و روش مطالعه شما، اهمیت زیادی دارد.
سعی کنید محیطی را برای مطالعه انتخاب کنید که کمترین آلودگی صوتی را داشته باشد. اگر این فضا خلوت و مرتب باشد، عوامل حواس‌پرتی به حداقل می‌رسند. فراموش نکنید که مکانی مثل تخت‌خواب، اصلا جای مناسبی برای مطالعه نیست. تخت‌خواب را ترک کنید و در جای مناسب، آماده درس خواندن شوید.
باید بپذیرید که شاید شیوه مطالعه شما منحصربه‌فرد باشد. اگر یک روش مطالعه را امتحان کردید و از آن جواب نگرفتید، به ادامه دادن آن اصرار نکنید. شاید شما جزو افرادی هستید که باید همه چیز را با صدای بلند تکرار کنید، یا کسانی که با تاریک شدن هوا، دیگر بازده ابتدای روز را ندارند. پس مهم است که روش مطالعه‌‌تان با شرایط متناسب باشد و روی اجرای یک روش نادرست، تأکید به خرج ندهید. بد نیست همیشه یک دفتر برنامه‌ریزی در دسترس شما باشد تا در آن برنامه هر روز، پیشرفت‌ها، ضعف‌ها، اهداف و نکاتی که باید در خاطرتان بماند را یادداشت کنید.
هدف‌های کوتاه‌مدت در سایه هدف بلندمدت
اگر در حال حرکت به سوی ساختمانی بلند، به بالاترین قسمت ساختمان چشم بدوزید، ممکن است در طول مسیر زمین بخورید. هدف‌گذاری در کنکور نیز چنین وضعیتی دارد. اگر در کنکور هدف مشخصی داشته باشید، اما برای رسیدن به آن سلسله مراتب را در نظر نگیرید، دچار گمراهی خواهید شد. لازم است درصد مورد نیاز دروس هر رشته و دانشگاه دلخواهتان را بررسی کنید و مطابق با آن، برنامه درسی بریزید. همچنین شرکت در آزمون‌های شبیه‌سازی شده به شما کمک می‌کند که بفهمید ضعف کار شما کجا است تا بیشتر روی آن تمرکز کنید.
ورزش
معجزه ورزش را دست‌کم نگیرید. طیف ورزش‌ها بسیار گسترده هستند؛ مثلا از روزی 20 دقیقه پیاده‌روی ساده گرفته تا انواع ورزش‌های هوازی و حرفه‌ای را شامل می‌شود. ورزش کردن انرژی‌های منفی ذهن را تخلیه می‌کند، گردش خون را افزایش داده و عملکرد مغز را بهبود می‌بخشد. بدین صورت، شما می‌توانید با یک تیر، چند نشان بزنید؛ حفظ سلامت جسمی، افزایش یادگیری و کاهش استرس کنکور؛ پس اگر تاکنون به ورزش خاصی مشغول بودید، لزومی ندارد که انجام آن را به بهانه کنکور متوقف کنید.
تغذیه
در ایام کنکور، از نیازهای بدنتان غافل نشوید. تحقیقات نشان داده که تغذیه مناسب، تأثیر مستقیم بر مدیریت میزان تنش‌ها و استرس بدن دارد. سعی کنید همه گروه‌های غذایی را در برنامه غذایی روزانه خود جای دهید. در اولین قدم، روز خود را با خوردن صبحانه‌ای مقوی دارای پروتئین بالا آغاز کنید. در طی روز، حداقل 3 مرتبه از میوه و سبزیجات استفاده کنید. هرچه می‌توانید آب بنوشید و مصرف نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های قندی را به حداقل برسانید. ثابت شده است که مصرف مداوم قند و شکر، بدن را به تولید هورمون استرس (کورتیزول) عادت می‌دهد.
کیفیت، کمیت و زمان خواب
خواب برای مغز به منزله ریکاوری و جذب قوا است. اگر خواب باکیفیتی نداشته باشید، در طی روز احساس گیجی و خستگی می‌کنید و مغز آن طور که باید پاسخگوی درخواست‌های شما نخواهد بود. خواب ناکافی و نامنظم، پس از مدتی به افزایش احساس استرس در شما دامن می‌زند. برای داشتن خوابی بهتر، بد نیست شام سبکی میل کنید، چند دقیقه‌ای را به مدیتیشن و تمرینات تنفسی بپردازید، یک لیوان شیر یا دمنوش بدون کافئین بنوشید و یا از دوش آب گرم کمک بگیرید. یک موزیک ملایم نیز می‌تواند ذهن شما را برای خوابی عمیق و باکیفیت آماده کند.
حتما به خاطر داشته باشید که بهترین زمان برای خواب، از ساعت 10 شب الی 7 صبح است. این تایم طلایی را غنیمت بشمارید.
زنگ تفریح
بازده ذهن پس از مدت طولانی تمرکز بر یک موضوع، کاهش می‌یابد، پس شما در لابه‌لای مطالعه، به استراحت نیاز دارید. توصیه می‌کنیم پس از هر 45 دقیقه مطالعه، 5 الی 10 دقیقه متوقف شوید و به ذهنتان استراحت دهید. بد نیست ساعاتی از هفته را به کارها و ملاقات‌های شخصی اختصاص دهید و از آن‌ها لذت ببرید.
بروز احساسات
این که گاهی در مسیر آمادگی برای کنکور، استرس سنگین را تجربه کنید، کاملا طبیعی است. در این شرایط، از افکارتان با پدر و مادر یا مشاور خود صحبت کنید.
نتیجه نهایی
همانطور که اشاره کردیم، استرس یک نیروی محرک برای پیشرفت است. نه می‌توانیم و نه ضرورتی دارد که استرس را برای همیشه از خود دور کنیم؛ اما درک این موضوع که ماهیت استرس چیست و از کدام قسمت زندگی ما سرچشمه می‌گیرد، به ما کمک می‌کند تا افسار آن را به دست بگیریم و حتی در جهت بهبود شرایط، از آن بهره ببریم. با کاهش استرس کنکور، بازده درسی خود را افزایش داده و به نتیجه دلخواه خود در این آزمون می‌رسید.
در پایان پیشنهاد می کنیم مقاله ای با عنوان چگونه برنامه ریزی درسی کنیم از سایت فراموز را مطالعه نمایید.
